Tarczyca jest to pojedynczy gruczoł endokrynny zlokalizowany w przednio-dolnej części szyi. Składa się z dwóch płatów połączonych cieśnią. Niekiedy po środku gruczołu występuje płat piramidowy.

Hormony produkowane przez tarczycę są potrzebne do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu, są wręcz niezbędne do życia. Ich głównym zadaniem jest regulacja metabolizmu. Odpowiadają również za proces przemiany materii, uczestniczą w rozwoju ośrodkowego układu nerwowego. Zaburzenia wydzielania tych hormonów wpływają bezpośrednio na większość procesów w naszym organizmie.

Do endokrynologa zgłaszają się pacjenci z różnymi schorzeniami tarczycy, pośród których dominują ujawnione guzki oraz niedoczynność tego gruczołu. W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań na niedoczynność tarczycy o podłożu autoimmunologicznym która nosi nazwę choroby Hashimoto. Duży odsetek pacjentów z niedoczynnością tarczycy stanowią chorzy po przebytej operacji wycięcia tego gruczołu lub po terapii radiojodem. Rzadziej spotykamy nadczynność tarczycy spowodowaną obecnością zmian guzkowych lub procesu autoimmunologicznego – chorobę Gravesa-Basedowa.

Choroba Hashimoto jest to choroba przewlekła, zazwyczaj o powolnym przebiegu. W trakcie jej trwania dochodzi do stopniowego niszczenia gruczołu przez proces autoimmunologiczny. W następstwie tych zmian dochodzi do zmniejszenia wydzielania hormonów tarczycowych: T3 i T4.

W badaniach laboratoryjnych stwierdza się zazwyczaj podwyższony poziom TSH przy obniżonym poziomie hormonów T3 i T4. Dodatkowym wyznacznikiem tej choroby  jest obecność przeciwciał skierowanych przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) oraz stwierdzenie zwiększonego stężenia przeciwciał antytyreoglobulinowych. Do oceny struktury tarczycy przydatne jest badanie USG, które ujawnia cechy toczącego się w niej procesu zapalnego.  Pomocne w ocenie gruczołu jest również badanie cytologiczne materiału uzyskanego z biopsji cienkoigłowej celowanej pod kontrolą USG (BACC). W leczeniu choroby Hashimoto najczęściej stosuje się suplementację hormonów tarczycy.

Dużo bardziej niebezpiecznym stanem dla zdrowia a nawet życia pacjentów jest nadczynność tarczycy czyli nadmiar hormonów tarczycowych. Do najczęstszych przyczyn tej sytuacji należą choroba Gravesa-Basedowa oraz wole guzowate nadczynne.

Choroba Gravesa-Basedowa jest to schorzenie rozwijające się na podłożu autoimmunologicznym wywołanym przez autoprzeciwciała skierowane przeciwko receptorom dla TSH, które stymulują tarczycę do nadmiernej produkcji hormonów. W trakcie tej choroby dochodzi do rozwoju wola czyli powiększenia tarczycy oraz oftalmopatii z wytrzeszczem gałek ocznych. Zwiększoną produkcję hormonów tarczycowych mogą również wykazywać guzki, rozwijające się w tym gruczole. Leczenie zależne jest od przebiegu choroby i nasilenia jej objawów. W farmakoterapii stosuje się leki hamujące powstawanie hormonów tarczycowych takie jak tiamazol lub propylotiouracyl. Innymi metodami leczenia choroby jest  leczenie operacyjne lub zastosowanie jodu promieniotwórczego.